Thiên Chúa rất khác nhưng lại rất gần
Thánh Pierre Fourier không hề thiết lập một “trường phái thiêng liêng” nào riêng tư, mặc dù định hướng thiêng liêng của ngài rất phong phú, với sắc thái, cách thế riêng khi ngài cần diễn tả về Thiên Chúa. Ngài không thuộc về một trường phái nào cả, nhưng ngài đã đón nhận và thấm nhập cả một truyền thống từ thời các giáo phụ ẩn sĩ đến thời thánh Phanxicô De Sales.
Thánh Pierre Fourier rất quý mến thánh Gioan Kim Khẩu. Để hiểu thánh Pierre Fourier, cần suy gẫm lại các bài giảng của Gioan Kim Khẩu khi nói về một Thiên-Chúa-không-thể-nào hiểu-nổi.
Từ hàng ngàn năm trước, con người vẫn luôn khao khát kiếm tìm Thiên Chúa. Chắc chắn rằng những người này đã phải rũ bỏ mọi sự để tìm kiếm Thiên Chúa. Tuy nhiên, con người càng khát khao tìm kiếm thì Thiên Chúa dường như càng bất khả chạm đến, càng không thể hiểu biết được. Người ta ngập ngừng khi nói về Thiên Chúa, thậm chí không dám xướng danh. Dân khi xưa đã từng gọi Thiên Chúa là Đấng thuộc về thế giới thần thiêng, Đấng Thánh, Đấng Duy Nhất, Đấng hoàn toàn khác, hoàn toàn tách biệt với thế giới con người… Vậy trong nhận thức con người, đây là Đấng Siêu Việt.
Dù vậy, con người vẫn cảm nghiệm cách nào đó rằng nếu Thiên Chúa là Thiên Chúa, thì Người cũng rất gần gũi. Người hiện diện trong mọi sự, trong mọi khoảnh khắc và trong tận thâm sâu lòng người. Đó là nhận thức về Bản chất Nội Tại của Thiên Chúa.
Có nhiều bài giảng của thánh Gioan Kim Khẩu về Đấng Siêu Việt cũng đồng thời là Đấng rất gần, và cha Jean Yves Leloup đã biên soạn lại:
“Thiên Chúa là “Đấng hoàn toàn khác”, vượt trên tất cả, còn gì dễ hiểu hơn ? Thiên Chúa là Đấng Siêu Việt mà!
Thiên Chúa là “tất cả đối với chúng ta”, trong sâu thẳm mọi sự, còn gì dễ hiểu hơn? Thiên Chúa là Nội Tại mà!
Nhưng một khi Đấng hoàn toàn khác đã rõ ràng hiện diện chính nơi đây, trong thế giới này, thì Đấng ở bên kia mọi sự lại là Đấng rất gần với chúng ta, và đây mới thật sự là điều khó hiểu.
Trong ngôn ngữ thần học, điều này được gọi là Mầu nhiệm Nhập Thể.
Trong Tin Mừng, Đấng ấy được gọi là EMMANUEL, Thiên-Chúa-ở-cùng-chúng-ta.
Trong ngôn ngữ thường nhật của cuộc sống, có niềm vui nỗi buồn, có mệt nhọc và sự chết, thì Đấng ấy được gọi là Giêsu, là Thầy của tôi, là Bạn của tôi, là Anh của tôi, là Thiên Chúa của tôi… và
“Đấng hoàn toàn khác rõ ràng hiện diện chính nơi đây” chẳng phải đơn thuần là khuôn mặt của một con người?”
“Thiên Chúa hoàn toàn khác và Thiên Chúa đang ở đây”
Trong lịch sử thần học tâm linh Kitô giáo, đã có hai khuynh hướng: một là đi thẳng đến Thiên Chúa hằng sống, Đấng không thể hiểu nổi, bất di bất dịch, và nhìn nhận Đức Giêsu như một phương tiện đưa đến Thiên Chúa; hai là ý thức và xác tín rằng Thiên Chúa mặc khải chính mình trong nhân tính của Con Thiên Chúa, điều này dẫn đến sự kiện con người được biến đổi theo như Tin Mừng loan báo.
Trong “Opuscules” của cha Pierre Fourier, có đoạn suy niệm về “Bản thể Thiên Chúa”, và ngài chỉ kết thúc được trong lời cầu nguyện thâm trầm. Từ ‘Bản thể Thiên Chúa’, người ta có thể hiểu được bản chất mọi sự trong trời đất và ‘Bản thể Thiên Chúa’ lắp đầy được mọi sự.
Hãy ngắm nhìn ‘Bản thể Thiên Chúa’ là vô cùng vô tận và khôn dò khôn thấu như cha Pierre Fourier đã từng diễn đạt qua các từ ngữ:
…ánh sáng không bao giờ tàn lụi, khôn ngoan vô cùng, vẻ đẹp mỹ mãn, dịu dàng vô biên, niềm vui không bao giờ dứt, phong phú vô tận, vinh quang bất diệt, uy nghi vô cùng, thuần khiết khôn tả, tình yêu vô biên, thánh tuyệt đối… tất cả điều này được hiểu rằng chỉ có nơi Thiên Chúa mà thôi, giống như đại dương thiện hảo bao la mà từ đó muôn loài muôn vật sẽ được kín múc hưởng nhờ…
Ôi lạy Thiên Chúa của con! Ôi bản thể rất đơn thuần, Ngài chứa đựng tất cả những gì là tuyệt vời và hoàn hảo nhất. Ngài là Đấng cao cả vô lượng, tốt lành khôn sánh, vô cùng vô tận vượt mọi chỉ số, mỹ miều không cần dạng thức, vĩnh cửu vượt thời gian, bao la không biên giới. Ngài ở tất cả mọi nơi mà không cần mở rộng bờ cõi hay chiếm dụng không gian. Ôi lạy Chúa hoàn hảo tuyệt đối, xin hãy kéo cõi lòng con ra khỏi những kiêu căng, khỏi những điều hư ảo, khỏi lòng tự ái và thích tìm bản ngã hư vô.
Linh hồn tôi hỡi, bạn còn tìm kiếm điều chi nữa ngoài Bản thể thần thiêng này? Bạn còn khao khát điều chi nữa? còn ham muốn điều gì nữa? còn tìm kiếm cái gì bây giờ? Hãy thâm nhập vào trong Thiên Chúa của bạn… (Opuscules tr. 135).
Hãy nhìn xem cách thánh Pierre Fourier diễn tả mọi nỗ lực trí tuệ để nói về Thiên Chúa. Thánh nhân tiến dần đến với Thiên Chúa bằng tâm hồn khát vọng chính Thiên Chúa của ngài. Không ai có thể chiếm hữu được Thiên Chúa, cho nên khi dùng “Thiên Chúa của bạn”, ngài chỉ muốn nói đến tương quan, và tương quan đó cũng chính là Tình Yêu.
Hãy thâm nhập vào trong Thiên Chúa của bạn. Hãy cầu nguyện không ngừng. Hãy đến với Chúa bằng tất cả tâm tình, hành động tha thiết tôn thờ. Hãy ngắm nhìn Chúa của muôn loài thụ tạo và công trình của Người mà tán tụng ngợi khen.
Hãy hợp tác với Chúa (đây là từ ngữ của cha thánh Pierre Fourier). Hợp tác bằng cách đón nhận Tình Yêu và làm lan tỏa Tình Yêu đó. Hợp tác bằng cách sống các nhân đức tuyệt hảo và vững chắc như khiêm nhu, kiên nhẫn, luôn luôn gắn bó với nhau. Chính các nhân đức này sẽ nuôi dưỡng lòng khao khát Thiên Chúa… Các nhân đức này vững chắc vì không phải là ảo tưởng, tuyệt hảo bởi vì đưa chúng ta đến với Thiên Chúa. Các nhân đức này sống động nhờ Thiên Chúa hiện diện, đồng hành trong suốt hành trình làm người của chúng ta.
Thiên Chúa rất gần gũi… nhờ Đức Giêsu Kitô, và Đức Giêsu Kitô tỏ lộ trong khuôn mặt con người, đặc biệt tỏ lộ nơi người nghèo hèn…
Mt 25: “Tất cả những gì anh em làm cho những kẻ bé mọn nhất của Thầy đây, là anh em làm cho chính Thầy…” Thiên Chúa mang thân phận xác phàm của người nghèo hèn trong nhân loại…
Thánh Gioan Kim Khẩu khi giảng về đoạn Tin Mừng này có nói: “Kìa những con la con lừa của anh em chuyên chở tài sản dư đầy trong khi Đức Kitô thì chết vì đói trước cửa nhà của bạn. Đối với ngựa xe của bạn thì bạn dành chỗ ưu tiên trong khi Đức Kitô thì rày đây mai đó, không có lấy chỗ gối đầu. Đàn chó thì thỏa thuê trong khi Đức Kitô thì khát…”
Thánh Pierre Fourier thì nhắc nhở: “Những người nghèo đã làm cho chúng ta nên vinh dự khi họ khẩn nài lòng thương xót bố thí của chúng ta”. Sử gia Bedel đã kể một giai thoại như sau: “Vào ngày lễ quan thầy của địa phương là thánh Epvre, biết rằng giáo dân trong xứ sẵn sàng tỏ tình thân thiện vui tươi với nhau và muốn chiêu đãi ngài, thánh nhân xin họ chờ đến sau lễ và hứa dẫn họ đến chỗ họ có thể gặp thấy Chúa Giêsu. Sau thánh lễ, ngài đưa họ đến một góc nghĩa trang, nơi ngài đã nhanh chóng tập hợp tất cả những người nghèo đói, rồi ngài nói với giáo dân “Nào các bạn, đây là Đức Giêsu mà tôi đã hứa giới thiệu cho các bạn, hãy đón tiếp họ, hãy đưa họ đến bàn tiệc, hãy đối xử với những người nghèo này xứng với những gì họ đáng lãnh nhận, vì những gì các bạn làm cho những người bé mọn nhất của tôi đây, là các bạn làm cho tôi vậy”.
Thần học gia Karl Rahner cũng đã từng cầu nguyện: “Ôi Thiên Chúa vô cùng cao sâu, xin hãy nhậm lời mà cho con được gắn bó, bám chặt vào Đức Giêsu Kitô, Chúa của con. Chớ gì Trái Tim của Đức Giêsu tỏ lộ cho con thấy thái độ của Ngài đối với con. Khao khát được biết Chúa là ai, con càng phải chiêm ngắm chính Trái Tim Đức Giêsu. Mỗi khi con vui thỏa ngắm nhìn tấm lòng bao la của Ngài, biết được Ngài là tất cả trong mọi sự, con như thể bị mất hút, rồi bóng tối vây phủ khiến con không thể chịu đựng nổi, còn hơn cả những đêm dài nhân gian. Chính vì vậy, ôi lạy Chúa là Chúa của Đức Giêsu Kitô, con ngước mắt hướng nhìn lên Trái Tim bằng thịt của Con chí ái của Ngài, để rồi con tin chắc Ngài thương con.
Này đây, lạy Chúa, lời khẩn nguyện cuối cùng của con: xin hãy làm cho trái tim con giống Trái Tim của Con Chúa, mở rộng, giàu tình thương, để cho anh em con có thể tìm thấy con đường đến với Chúa, để suốt cuộc đời vắn vỏi của con, chí ít là một người qua ngưỡng cửa này, có thể khám phá rằng Chúa yêu thương bạn ấy”. (Appels au Dieu du Silence, tr. 28)
Chuẩn bị mừng mầu nhiệm Thiên Chúa làm người, mang thân phận xác phàm phải chết của con người, chúng ta hãy suy gẫm lại ba nhân vật đã trở nên “thân thích thân quen với Thiên Chúa”. Ba nhân vật: thánh Gioan Kim Khẩu, thánh Pierre Fourier và thần học gia người Đức Karl Rahner đã cho chúng ta kinh nghiệm gặp gỡ Thiên Chúa qua chính khuôn mặt nhân loại của Đức Giêsu và qua những người nghèo hèn.
Nt. Maria Lê Thị Thanh Nga, CND-CSA