Đôi lời tâm sự cùng những “người trẻ”
Có thể nói rằng từ bình minh cho đến hoàng hôn cuộc đời, tôi có diễm phúc sống trong Dòng Đức Bà với sứ mệnh Giáo dục. Nay tuổi đã tới lúc “chiều tím buông vỉa hè” rồi, không biết khi nào mình sẽ rời “quán trọ”. Nhưng lòng vẫn còn nhiều thao thức khắc khoải về những người trẻ, thế hệ tương lai của Đất nước và của Giáo hội. Nên hôm nay xin được gởi gắm đôi lời tâm sự với các bạn trẻ mà gần như hơn 40 năm tôi đã gần gũi, gắn bó… Những “người trẻ” ở đây bao gồm: học sinh, công nhân và nhất là sinh viên hay tu sĩ trẻ qua những lớp học, các buổi chia sẻ. Phải, đây là niềm vui nhưng cũng là điều nặng lòng của người hầu như «một đời làm Sơ-cô giáo».
Nhiều sinh viên cho rằng tôi là một cô giáo «khó». Phải, tôi ý thức và thừa nhận điều này. Vì chính tôi đã trải qua rất nhiều năm tháng ở học đường hay giảng đường… Từ khi bước chân vào đời, tôi đã tập tễnh cái nghề dạy học với đủ mọi cấp lớp, mọi lứa tuổi, mọi môi trường. Tôi đã “lớn lên” cùng với cái nghề “cô giáo” này.
« Đòi hỏi » chính là nội dung mà các sinh viên diễn tả qua chữ “khó”. Đây không phải là một hành vi vô thức hay do cá tính của mình, mà là một sự ý thức có chủ ý. Một sự cố ý «đòi hỏi» nhưng cố gắng sao cho thích hợp. Phải, biết là «khó» nhưng tôi rất ý thức và rất muốn duy trì cái “khó” này với các sinh viên “con, em” của mình với tất cả suy tư và sự xác tín. Cái nghề cô giáo với tôi thật đáng yêu và trân trọng. Dù biết mình còn nhiều khiếm khuyết nhưng tôi đã hành nghề với hết nhiệt tình và nhất là hết tâm, lực. Nhiều lúc quan sát và theo dõi các bạn trẻ trong quá trình giảng dạy tôi lắm phen sốt ruột và lo cho cho tương lai của một số không nhỏ các người trẻ.
Tại sao lại «đòi hỏi» ? Với kinh nghiệm đời và nghề nghiệp, tôi luôn xác tín rằng chính trong sự đòi hỏi mới giúp các bạn trẻ cố gắng, và qua những cố gắng, một số tiềm năng của các bạn mới có thể hay có cơ hội khởi phát. Đòi hỏi ví như một sức đẩy giúp các bạn vượt qua sức ỳ của bản thân để «lớn lên». Khi thấy cuộc đời mình bắt đầu lùi dần, tôi lại càng tha thiết cho “đàn em” tiến hơn mình, mạnh dạn hơn và phát triển tiềm năng cùng giá trị hơn. Đòi hỏi đi ngược lại với bản tính thích dễ dãi, nên thường không đem lại sự thoải mái, dễ chịu. Nhưng chính đòi hỏi tôi luyện và giúp các bạn trẻ sống kỷ luật và nghiêm túc hơn. Theo thiển ý, đây cũng là những điểm yếu của các bạn trẻ ngày nay, đồng thời kỷ luật và nghiêm túc cũng chính là điều kiện giúp thành công và thành nhân.
Chân thành mà nói, bản thân vẫn luôn đặt nhiều kỳ vọng nơi giới trẻ, và rất tâm đắc với lời nhận xét của Lưu Dung, một người cha và cũng là nhà giáo :
“Đợt sóng sau đầy lùi đợt sóng trước. Đừng xem thường nghé con,
Chúng không sợ cọp, lớp trẻ dũng cảm, dám nghĩ, dám làm”
Sức mạnh nào khiến “anh hùng xuất thiếu niên” như thế ?
“Vì họ tuy không có công lực hơn người, nhưng có tinh lực hơn người, không có học vấn đầy đủ, nhưng có lòng can đảm đáng phục, không có kế hoạch tính toán kỹ lưỡng, nhưng có óc sáng tạo tưởng tượng phi phàm. Điều quan trọng là họ không có những trở ngại tâm lý nặng nề do kinh nghiệm sống… họ có thể buông thả trí tưởng tượng của mình mà không hề bị trói buộc bởi danh tiếng …” (Lưu Dung)
Phải, đó là nhận xét rất đúng đắn và thực tế. Tuổi trẻ đầy nhiệt huyết và sức sống, dám dấn thân hết mình khi xác tín điều đó có ý nghĩa và lợi ích cho mình hay cho người khác. Tuy nhiên, có khi đó là lửa rơm và hơn nữa, vấn đề mà bao người ưu tư, là làm sao để giúp người trẻ biền biệt được đâu là lợi ích thật, và đâu là cái bóng của hạnh phúc? Đồ dỏm thường sặc sỡ và thoạt trông hấp dẫn, mọc mời hơn thứ chính hiệu, nên tôi vẫn lo cho những chồi non dễ bị tổn thương.
Tuổi trẻ quảng đại, sẵn sàng hy sinh và cho đi thì giờ, sức lực của mình, nếu hướng dẫn đúng, đây là một tiềm năng cho xã hội, giáo hội và là nguồn lực cho những dự phóng mới, nhưng cũng dễ bị bốc hơi nếu dùng không đúng chỗ. Tiềm năng, sự sáng tạo và sức sống … có sẵn một cách dồi dào, nhưng để dùng nó như một năng lực phục vụ cho cuộc sống, các bạn trẻ cần vượt qua một số trở ngại, mặt trái của những giá trị mình đang có.
Khi đời sống vật chất phát triển, đất nước bình yên, dường như một số bạn trẻ sống thiếu lý tưởng, thiếu mục tiêu và hướng sống cho tương lai. Thật đáng tiếc vì theo nhận định của Gaston Dutil:
“Một trái tim không lý tưởng là bầu trời không trăng sao.”
Con người vượt xa các thụ tạo khác nhờ có đời sống tinh thần và tâm linh. Đây là lực giúp chúng ta vượt qua nghịch cảnh và tạo cho chúng một ý nghĩa. Chúng ta có thể tạo cho sự vật, sự việc và hoàn cảnh một ý nghĩa để chúng trở nên hữu ích hay gây hứng thú cho cuộc sống. Con người có thể biến điều tầm thường thành giá trị. Thật vậy, cái dệt nên cuộc đời chúng ta hôm nay và ngày mai không phải là hoàn cảnh, mà là ý nghĩa mà chúng ta gán cho những hoàn cảnh mình đã, đang và sẽ trải qua. Chính cái ý nghĩa do niềm tin mà chúng ta gán cho hoàn cảnh, sẽ tạo ra sự khác biệt giữa thái độ và quan điểm sống cùng giá trị của mỗi cuộc đời.
Thực tế đã chứng minh rằng, niềm tin ảnh hưởng đến hệ thống miễn nhiễm trong cơ thể, có nghĩa là chúng ảnh hưởng đến tinh thần, sức khoẻ và định hướng cho hành vi. Cuộc sống mỗi người sẽ quân bình hơn khi cố gắng tìm cách để mở mang trí tuệ, và đồng thời chúng ta cũng cần quan tâm đến việc khai mở tâm hồn, hai yếu tố này luôn song hành.
Điều quan trọng của cuộc đời có lẽ không phải là thành công, sung sướng, đầy đủ…cho bằng ý nghĩa và giá trị. Phải, cuộc đời sẽ có ý nghĩa biết bao khi tâm hồn luôn tìm hướng về Chân Thiện Mỹ.
Lắm phen các bạn trẻ chưa ý thức được giá trị của bản thân, của những gì quanh mình, nhất là của thời gian. Thì giờ là của cải, và còn hơn thế, nếu đã mất, không bao giờ có thể nào tìm lại được. Vậy mong các bạn trẻ tận dụng tối đa tiềm năng và thì giờ mình có. Qua việc tiếp xúc với các bạn trẻ, được biết nhiều bạn đã tỏ ra tiếc nuối thời gian đã qua, cũng như một số hành vi thiếu sâu sắc và nghiêm túc. Tôi thường nói như van nài với các sinh viên của mình : «Các em cố gắng sống nghiêm túc và không làm điều gì, mà sau này nghĩ lại, mình phải hối tiếc cả.» Nghiêm túc trong học tập, trong cách sống, trong công việc, trong trách nhiệm và trong tình yêu… là cuộc đời đã lành mạnh rồi. Còn Franklin lại nhấn mạnh đến yếu tố thời gian để nhắc nhở các bạn trẻ rằng:
“Các bạn có yêu đời không ?
Nếu có, thì đừng phí thời giờ,
vì đời sống được đo bằng thời giờ.”
Cuộc đời là một cuộc đầu tư, là một cuộc chiến, và chiến thắng dành cho những ai bền chí, thắng vượt bản thân và thắng vượt nghịch cảnh. Vậy các bạn trẻ cần đầu tư những gì ??? Thì giờ, sức lực, tâm huyết … điều này đòi hỏi các bạn trẻ ngay từ đầu phải có thái độ và những chọn lựa nghiêm túc, có khả năng đình hoãn sự thoải mái và hưởng thụ. Đình hoãn có nghĩa là dời lại sau chứ không phải là bỏ đi. Dời lại để được tốt điều đẹp và ý nghĩa hơn. Ví dụ như để dành sự gần gũi nhau cho đến lúc thành hôn, chắc chắn sẽ có lợi ích về nhiều mặt. Nếu không vượt qua bản thân thì nhiều cuộc đời sẽ nữa đường đứt gánh! Hạnh phúc và thành công dành cho những ai biết xông tới nhưng cũng phải biết dừng đúng lúc nữa !
Cuộc sống đầy dẫy sự chọn lựa, và có bao nhiêu cuộc lựa chọn lớn nhỏ trong ngày, trong tuần và trong năm… Trước mỗi chọn lựa, chúng ta sẽ có một cuộc “đấu tranh tư tưởng” nhiều hay ít còn tuỳ vấn đề. Nhưng để chọn điều lành, điều hay, điều tốt luôn kèm theo một đòi hỏi, một cái giá phải trả. Nhiều bạn trẻ đã thua cuộc ngay trong những điều nhỏ nhặt tầm thường, để rồi điều có giá trị nhất của mình là chính cuộc đời cũng bị đánh mất.
Chúng ta thừa nhận rằng: những khó khăn trong đời mỗi người, suy cho cùng hầu hết thường khởi phát từ bản thân, nơi chính lòng mình, vì thế để sống nghiêm túc, để có một cuộc đời có giá trị, chúng ta phải đối diện với một cuộc “trường kỳ kháng chiến”. Nhiều người thắng đông, thắng tây, mà không thắng nổi chính mình.
Các bậc thánh hiền và khôn ngoan đã từng nhận định:
– Thách đố lớn nhất trong đời người chính là: bản thân
“Đường đi khó, không khó vì ngăn sông, cách núi,
nhưng khó vì lòng người, ngại núi e sông”
– Kẻ thù lớn nhất của mình cũng chính là: bản thân
– Người mà mình phải yêu mến và trân trọng đầu tiên là: bản thân
– Món quà quý giá nhất trong đời mình có cũng chính là: bản thân
– Trách nhiệm lớn nhất mà mỗi người phải đảm nhận trong đời không gì khác hơn là: bản thân
– Trở ngại lớn và khó vượt qua nhất cũng chính là: bản thân
…
Nhiều khi chỉ một trở ngại hay một chút cố gắng nhỏ mà mình không vượt qua, rốt cuộc phải trả giá đắt sau này, hoặc là một sự hối tiếc dằn vặt dai dẳng. Mong các bạn luôn ý thức và tỉnh thức trong hành trình xây dựng bản thân để tiến tới sự độc lập, để luôn có thể “bước đi trên chính đôi chân của mình.”
Khởi điểm của cuộc hành trình đời mình chính là: yêu mến chính mình, và sáng tạo bản thân. Các người trẻ cần biết mình muốn gì cho chính cuộc đời mình, mường tượng và tự xây đắp theo hướng mình đã vạch. Rồi trong tình huống nào, các bạn cũng cần bỏ vào nhiều nỗ lực để có thể vượt qua chính bản thân mình, thêm vào đó, sức mạnh nâng đỡ giúp bạn tiến bước chính ở chỗ các bạn biết luôn làm chủ bản thân, điều khiển được chính mình. Để cho tiến trình xây dựng thành tựu đời mình, các bạn cần luôn giữ thái độ tôn trọng và nhất là yêu mến chính bản thân mình. Nếu không yêu mình, thì các bạn không thể xây đắp cho bản thân hết mình được.
Nặng lòng với những người trẻ và với những ai vừa vượt qua tuổi trẻ nhưng lòng còn vương vấn, nuối tiếc…
“Không bao giờ quá trễ ”
Giá trị của cuộc đời không phải được định bởi những sai lầm, nhưng là những lần chỗi dậy. Cái may của đời người là chúng ta có thể bắt đầu, rồi lại bắt đầu ! Chỉ mong là chúng ta có can đảm để dám bắt đầu lại, và nhất là đừng để quá trể.
Những gì muốn tâm sự cùng các bạn trẻ vẫn còn đầy ứ trong lòng. Lần này xin được trao gởi lại cùng các bạn trẻ đôi điều thôi. Ước mong những người trẻ Việt Nam, là những con người đầy sức sống, nhiều nghị lực, tâm hồn luôn ấp ủ những hoài bảo hướng về chân thiện mỹ, và đem hết năng lực vun trồng cho bản thân, gia đình và Giáo hội, cho quê hương Việt Nam thân yêu của chúng ta.
M.Thécla Trần Thị Giồng – Một đời làm “Sơ-cô giáo”
Hãy có thời gian cho cả công việc và hưởng thụ;
khiến mỗi ngày vừa hữu ích, vừa thoải mái
và chứng tỏ rằng bạn hiểu giá trị của thời gian
bằng cách sử dụng nó thật tốt.
Rồi tuổi trẻ sẽ tươi vui.
tuổi già không có gì phải hối tiếc,
Và cuộc đời sẽ là một thành công tươi đẹp.
